Voor mij is de natuur een steeds weer verrassende bron van inspiratie. Daar wil ik anderen ook graag enthousiast voor maken. Dat wil ik anderen graag laten ervaren. Tijdens de periode dat ik bij het IVN 
werkte werd het mij steeds duidelijker dat je dat niet kunt bereiken door kennis alleen. De meeste mensen hebben niet al te veel kennis van de natuur. Als je natuurexcursies geeft zou je daar dus rekening mee moeten houden. Dat betekent namelijk dat teveel nieuwe kennis geen voedingsbodem vind om op te landen en dus direct vergeten wordt. Jammer van alle inspanningen.
Mensen leren het meest als je aansluit op kennis die al wel aanwezig is én als je de leerstof aanbiedt op verschillende manieren. Hoe weet je nou wat mensen die op je excursie afkomen al wel weten en waar hun belangstelling naar uit gaat? Door contact met hen te leggen en ze het te vragen! Is de groep daarvoor te groot? Ga er dan vanuit dat je start met weinig kennisoverdracht en veel natuurbeleving. Je komt er snel genoeg achter of ze wel meer weten.
Denk je er nog wel eens over na wat je wilt bereiken met een excursie? Is dat om bewondering op te wekken voor jouw kennis als gids? Of om mensen zoveel mogelijk van jouw kennis te laten horen? 
Of is het om mensen enthousiast te maken, om een natuurbewustzijn te laten groeien, om een draagvlak te creëren voor beleid? Als vooral een van de laatste 3 het geval is, wat ik natuurlijk hoop, dan betekent dat allereerst dat je vooraf goed moet nadenken hoe je dat denkt te gaan bereiken. En nogmaals dat is dus niet door kennisoverdracht alleen.
Natuur en milieueducatie werkt al sinds jaar en dag met hoofd, hart en handen als leidraad. Ik zou de volgorde willen veranderen: hart, handen en hoofd. Je inzet is erop gericht om mensen in hun hart te raken met een natuurbeleving. De ervaring van verwondering, bewondering en enthousiasme kan leiden tot nieuwsgierigheid naar kennis. Laat mensen iets doen zodat ze zelf iets ontdekken en sluit daarop aan met je kennis.
Een voorbeeld geïnspireerd door de merel die erg zijn best zit te doen boven mijn hoofd in de tuin. Een vogelexcursie voor algemeen publiek. Stimuleer mensen eerst om zelf te luisteren, creëer een moment van stilte. Hoeveel verschillende vogels denken ze te horen? Bespreek dan elk geluid afzonderlijk en laat direct ook een afbeeldin
g zien van de vogel. Blijf die twee steeds combineren! Is er iemand in de groep die net zoveel weet als jij? Schakel die dan in om anderen te helpen herkennen. Ga vervolgens op zoek naar de vogel met een kijker en help mensen om met een kijker om te gaan. Die ene zelf ontdekte roodborst leidt tot veel meer enthousiasme dan de 20 soorten die jij weet te benoemen!
Welke doelen kun je ophangen aan bovenstaand voorbeeld? Hart: de bezoeker ervaart de grote hoeveelheid en verscheidenheid aan vogels die aanwezig zijn. Dat wekt zijn interesse. Handen: de bezoeker kan een verrekijker gebruiken, veel verschillende vogels waarnemen door te luisteren en te kijken. Hoofd: De bezoeker begrijpt dat het natuurgebied uitzonderlijk rijk is aan vogels en kan er enkele op naam brengen.
Zoals bovenstaand voorbeeld al laat zien kom je er niet door voor te groep te staan en informatie te presenteren. Andere manieren van excursiebegeleiding zijn aan te bevelen. Geef mensen individuele opdrachten,laat ze in groepjes werken, geef demonstraties, ga het gesprek aan……. Als je maar zorgt dat het doel en de manier waarop je dat doel denkt te bereiken met elkaar kloppen! Vermijd ook de valkuil dat je datgene doet waar je zelf het beste in bent. In dat voorbeeld van vogels kan dat bv zijn dat je het alleen houdt op luisteren terwijl veel mensen visueel zijn ingesteld en op zijn minst een afbeelding nodig hebben om een positieve ervaring op te doen. Blijf ook niet te lang stilstaan op een plek omdat je daarmee de mensen die juist beweging nodig hebben voor een positieve ervaring tekort doet.
Heb je zelf een mooie ervaring met betrekking tot excursies? Laat het weten!
