Wandelen in de natuur en werken aan je eigen ontwikkeling of aan die van je team gaan prima samen. Voor degene die mij al langer volgen zal deze uitspraak niet verrassend zijn. Maar waar haal ik die “wijsheid” eigenlijk vandaan? Is dat puur door mij proefondervindelijk vastgesteld of is er iets over te vinden in de literatuur?
Ja en nee. Om met dat nee te beginnen. Ik heb nog geen boek of artikel gevonden dat aantoont dat mensen inderdaad beter leren als ze met elkaar in de natuur gaan wandelen, zoals ik beweer. Er is wel veel literatuur over de effecten van bewegen in de natuur, van wandelen, van de groene natuur. Al die bronnen gebruik ik om mijn eigen ervaringen te onderbouwen.
Zoals ik al eerder heb gemeld heb ik onlangs met een collega een hoofdstuk over wandelcoaching in het Groot Coachingsmodellenboek geschreven. Daarvoor heb ik me weer eens verdiept in al die bronnen en dat wil ik niet voor mezelf houden. Daarom in dit artikel een kleine bloemlezing van enkele van mijn bronnen. Misschien inspireer ik je om zelf ook eens een van die boeken te gaan lezen.
Natuur Werkt! Inspiratie en werkvormen, Judith Zadoks en Tini van de Wetering, 2008
Een inspirerend boek als je op zoek bent naar de diverse manieren hoe natuur kan helpen bij tot rust komen, nieuwe energie opdoen, persoonlijke ontwikkeling en ontwikkeling van teams. Het boek beschrijft in elk hoofdstuk een voordeel van de natuur, bv kracht, energie, beweging en ritme of natuurlijk leiderschap en je eigen weg gaan. Citaat van blz 10: “De universiteit van Essex heeft het effect van een simpele wandeling in de natuur onderzocht. De uitkomst was dat na een half uur lopen in de natuur eventuele depressieve gevoelens met 90% afnamen. Bovendien steeg het zelfvertrouwen van mensen”.
Het wonder van wandelen, een praktische gids bij levensvragen Didi Joppe, 2006
Zoals de ondertitel al aangeeft is dit vooral een boek dat je meeneemt in de positieve effecten van wandelen op je eigen levensvragen. Bewust lopen én in je eentje zijn de tools die gebruikt worden om antwoorden te vinden. “Wandelen betekent zelf je weg vinden, zelf besluiten naar links of naar rechts te gaan. (….) Wandelen is fysiek inspannend maar niet uitputtend en daarom de ideale manier om te mijmeren over je levensvragen”.
Lopen loutert, over de spiritualiteit van wandelen, Michel Jourdan en Jacques Vigne, 2003
Het eerste deel biedt een fascinerende zoektocht door diverse bronnen naar spiritueel wandelen. Van de indianen tot de Russische orthodoxie en van Rousseau tot oud Indiase teksten en alles wat je onderweg tegenkomt. Citaten die aan duidelijkheid niets te wensen overlaten verrijken het geheel. Het tweede deel is een pleidooi voor een ascetische leven waar het ritme van wandelen prima in past. Het derde deel tenslotte beschrijft een wandelroute door Maastricht langs kunstobjecten en wandelschetsen die zijn ontstaan bij het wandelen door natuurgebieden. “Lees dit boek niet met je ogen, niet met je verstand alleen. Lees het vooral met je voeten”.
Lopen doe je zelf, Vanuit persoonlijke kracht je levensloopbaan sturen, Ineke van de Berg en Arianne van Galen 2005
Dit boek is geschreven door twee trainer/coaches die samen het Pieterpad hebben gelopen. Het Pieterpad gebruiken ze als metafoor voor het levenspad dat ieder mens afloopt. Het boek is een zelfhulpboek om tot zelfinzicht te komen en je persoonlijke kracht te herontdekken. Het resultaat is een profiel van jezelf van waaruit je keuzes kunt maken. Elk hoofdstuk geeft aan het einde suggesties zoals: “Maak een wandeling in een gebied dat je niet kent. Waar laat je je door leiden (routekaart, routepaaltjes, gevoel…)? Wat is hiervan de betekenis voor jou?”
Loop je zorgen uit je lijf, Thom Hartmann, 2008
Ook een zelfhulpboek dat stimuleert om met je zorgen te gaan wandelen. In het boek wordt beschreven dat beide hersenhelften gelijktijdig en in gelijke mate worden gestimuleerd als je gaat wandelen. “Bij een gezond persoon werken beide hersenhelften volledig samen en zijn in staat informatie op een zodanige manier aan elkaar door te geven dat we over onze emoties kunnen nadenken en met onze gedachten gevoelens kunnen oproepen.” Opvallend is dat deze schrijver het niet heeft over wandelen in de natuur maar wandelen in een omgeving waar je niemand kent.
Windstilte van de ziel, Joke Hermsen, 2010
Dit boek is een filosofische bespiegeling over de ziel. Waarom ik het hier toch noem is omdat er een stukje is opgenomen over het lopen van een stukje route naar Santiago de Compostella. “Fysiek voel ik me sterker dan voor de wandeling, maar dat is logisch. Het bloed heeft kunnen stromen, de spieren zijn getraind, de botten hebben zich al lopende weer enigszins naar elkaar gevoegd. Maar ook mentaal voel ik me beter. Mijn hoofd voelt stukken helderder en opgeruimder aan, en mijn ziel heeft volgens mij ook geen klagen (…)”.
The Songlines, Bruce Chatwin, 1987
Tot slot dit reisverslag door Australië op zoek naar de betekenis van de Songlines bij de Aboriginals. De gezongen wandelpaden waardoor de oorspronkelijke bewoners de weg weten door het landschap en de route lopen van hun voorouders. Wat dit boek extra aantrekkelijk maakt is dat het vol staat met citaten van diverse schrijvers en filosofen over wandelen.
Natuurlijk is dit geen volledig overzicht. Er is nog veel meer in de literatuur te vinden over het effect van wandelen. Het is bijvoorbeeld opvallend hoeveel filosofen gebruik hebben gemaakt van wandelen om tot nieuwe gedachten te komen. “Alle werkelijk grote denkbeelden worden tijdens het lopen gevormd” zegt Friedrich Nietzsche bijvoorbeeld.
Jij ken vast nog andere boeken, laat het me weten. Ik ben benieuwd!
