……het regent pijpenstelen, het zonnetje in huis, als een olifant door de porseleinkast, een rots in de branding, een warm mens, een kat in het nauw maakt rare sprongen, een mastodont, kalverliefde, als kat en muis leven, koude kikker…. En zo kan ik nog wel even doorgaan. Ons dagelijks taalgebruik zit vol metaforen waarvan er veel ontleend zijn aan de natuur. Als je bijgaand tafereeltje 
ooit in het echt hebt gezien kan dat beeld je te binnen schieten als je gevraagd wordt hoe voel je je? Mijn associatie bij dit beeld is ‘veilig, op mijn gemak en ook zichtbaar, kleurig, passend in de omgeving’. Maar misschien is jouw associatie wel een hele andere. Dat is het leuke van metaforen die je zelf gebruikt om een situatie van jezelf te verbeelden, het gaat om jouw associaties met het beeld. Dat geldt natuurlijk allang niet meer voor bovenstaande metaforen, die hebben een vaststaande betekenis gekregen in onze cultuur. Je hoeft ze niet meer uit te leggen.
Ik maak veelvuldig gebruik van metaforen als ik buiten werk. Ook als ik zelf op zoek ben naar nieuwe inspiratie werken natuurwaarnemingen metaforisch voor me. Zelfreflectie via natuurwaarnemingen. Lees mijn blog over de fitis er nog maar eens op na. Aristoteles had het al over metaforen: een ding een naam geven die hoort bij iets anders. Je leent als het ware alle eigenschappen van dat andere om iets duidelijk te maken. Metaforen worden gebruikt om iets nieuws te begrijpen (de PK=paardenkracht, van een auto) of om iets abstracts duidelijk te maken (gevoelens, een idee).
Voor veel mensen is de opdracht ‘kijk eens om je heen en zoek naar iets dat jouw huidige situatie verbeeld’ gemakkelijker te doen dan de vraag ‘hoe voel je je nu?’ te beantwoorden. De metafoor die je aanwijst geeft extra betekenis en nieuwe onverwachte gezichtspunten aan je situatie. Je gaat meer op afstand staan van je eigen situatie en bent daardoor in staat nieuwe dingen te zien die je eerder niet waren opgevallen. Je kiest niet zomaar een metafoor. Je onbewuste met al de opgeslagen kennis en beelden helpt een handje. Daarom is de metafoor ook treffend voor jou en niet voor mij. Metaforen werken vooral goed als je iets abstracts als je gevoel, de situatie waarin je zit, waarom je iets doet, wilt duidelijk maken. Metaforen geven vaak een plotselinge flits van inzicht, laten je een aspect van de werkelijkheid zien dat je zelf nog niet gezien had.
Metaforen zijn makkelijker te onthouden dan tekst. Ze verbinden twee situaties die op het eerste gezicht niks met elkaar te maken hebben. Het metaforische beeld laat in je hersenen direct veel meer associaties oplichten dan woorden alleen zouden doen. Het activeert een groter gebied in je hersenen. Als je eenmaal een metafoor hebt gevonden voor jouw situatie, in je werk bijvoorbeeld, dan is het vrij eenvoudig om dat beeld steeds op te roepen. Via dat beeld komen dan de woorden om het uit te leggen vanzelf. Als je de metafoor gaat bevragen op zijn kenmerken kom je nog meer te weten over jezelf waar je eerst niet aan gedacht had.
Voorbeeld: “Ik zie mezelf als een boom in het bos. Welke boom? Nou die daar, een beuk. Waarom die beuk en niet die eik? Die beuk staat los van de andere bomen en toch in het bos. Het valt mij op dat er niks groeit onder die beuk? Ja dat kan wel kloppen, ik werk het liefst alleen zonder anderen in de directe omgeving. Toch zeg je ook dat je in het bos met andere bomen staat? Ja ik heb wel anderen nodig, zowel voor mijn groei als voor mijn bescherming.” …enzovoort.
Je hebt een moeilijk gesprek met je team?, je wilt je collega overtuigen van iets dat jij belangrijk vind?, je wilt aan je klant vertellen waar jouw kwaliteiten liggen?..etc, etc. Ga voordat je het gesprek aangaat een korte wandeling maken en laat je verrassen door wat je onderweg tegenkomt. Kun je een metafoor vinden die symbool staat voor wat jij wilt overbrengen? Datgene wat je opvalt is meestal het beste geschikt. Bevraag je metafoor en ga met alle inzichten die dat oplevert het gesprek aan. Je zult zien dat het makkelijk starten is met een metafoor. Je hebt direct de aandacht en kunt met enige afstand praten over wat je wil zeggen.
Ik heb twee boeken gelezen over de werking en het gebruik van metaforen: I is an Other van James Geary (kijk ook zijn filmpje op TED)en Metaforen aan het woord van Angèle Nederlof en Sjaak Vane. Weet jij nog andere interessante boeken hierover ? Laat het hieronder weten!
